ابن حبیب (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)ابوجعفر محمد بن حبیب بغدادی (م ۲۴۵ق)، معروف به ابن حبیب، که رجال‌شناسان اهل‌سنت او را عالم به انساب و اخبار عرب، لغت‌شناس، شاعر، حافظ حدیث و موثق معرفی کرده‌اند. ۱ - معرفی اجمالیابوجعفر محمد بن حبیب بن امیة بن عمرو بغدادی هاشمی محبری، معروف به ابن حبیب، زادگاه و محل سکونت وی بغداد بود و به خاطر اینکه از موالی بنی عباس بوده، هاشمی لقب گرفته و به سبب تالیف کتاب المُحبّر، محبری نامیده شده است. رجال‌شناسان او را عالم به انساب و اخبار عرب، لغت شناس، شاعر، حافظ حدیث و موثق معرفی کرده‌اند و به رغم اینکه به ظاهر حبیب، پدر اوست، گفته‌اند: حبیب نام مادرش می‌باشد که قبل از ولادت محمد به دلیل ملاعنه از شوهرش جدا شده است. وی از هشام بن محمد کلبی، قطرب، ابوعبیده، ابویقظان و ابن اعرابی روایت کرده و محمد بن احمد بن ابی عرابه و ابوسعید سکری از او روایت کرده‌اند. ابن حبیب از دوستان و همنشینان ثعلب بود و با اینکه چندین سال از ثعلب بزرگ‌تر بود، از حضور ثعلب به خاطر دانش او در مجلس خود بیم داشت و از املا خودداری می‌ورزید، به‌طوری که یک‌بار وی در توضیح بیتی از حسان فرو ماند و ثعلب به‌جای او پاسخ گفت. همچنین بعضی درباره‌اش گفته‌اند که او آثار دیگران را می‌گرفت و به نام خود منتشر می‌ساخت. وی از دوستان پدر ابن رومی هم بوده است. ۲ - وفاتابن حبیب در سال ۲۵۰ق یا ۲۴۵ق در سامرا از دنیا رفت. ۳ - تالیفاتآثار او عبارت‌اند از: الارحام التی بین رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اصحابه سوی العصبه اُمَّهات النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) امهات اعیان بنی عبدالمطلب امهات السبعه من قریش النسب المحبر الامثال علی افعل و یسمی المنمق السعود و العمود العمائر و الربائع (در باب نسب) الموشح المختلف و المؤتلف (در اسامی و نسب قبایل) المقُتنی غریب الحدیث الانواء المُشَجَّر کتاب مَنْ استجیبت دعوته الموشا المُذَهَّبْ فی اخبار الشعراء و طبقاتهم نقائض جریر و عُمربن لَجا نقائض جریر و الفرزدق المفوف (العفوف) تاریخ الخلفاء کتاب مَن سُمّی ببیت قاله مقاتل الفرسان القاب الشعراء کُنَی الشعراء العقل السماة (المسماة) ایام جریر التی ذکرها فی شعره المقتبس الخیل (الحیل/الخلیل) النبات الالقاب (القاب القبائل کُلها) القاب الیمن و مُضَر و ربیعه و القبائل الکبیر و الایام (که برای فتح بن خاقان گرد آورده بود). بسیاری از کتب وی امروزه در دست است مانند المحبر، المنمق، القاب الشعراء، امهات النبی، اسماء المغتالین که در مجموعه نوادر المخطوطات چاپ شده است. [۱۵]
سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۱، ص۷۴.
[۱۷]
جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۳۵۹.
[۱۸]
مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۳۰۶.
۴ - پانویس
۵ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۷۳، برگرفته از مقاله «محمد بغدادی». رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 245 (قمری) | راویان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | شاعران بغداد قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | لغت‌شناسان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری) | محدثان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | مورخان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | نسب‌شناسان قرن 3 (قمری)
|